Λίγα λόγια για το Σπαθόχορτο

• 

Επιστημονική ονομασία: Υπερικόν το διάτρητον- Hypericum perforatum

Άλλα ονόματα: Σπαθόχορτο- Βαλσαμόχορτο, υπερικόν, λειχηνόχορτο, περίκι, βότανο του Προδρόμου, βότανο του Αγ. Ιωάννη, χελωνόχορτο

Πολυετές φυτό που φύεται σε ξηρές περιοχές. Θα το συναντήσουμε ακόμη και στις άκρες των δρόμων, σε κάμπους, λόφους, φράκτες, αμπελώνες, σχεδόν παντού δηλαδή, σε καλλιεργημένους και ακαλλιέργητους τόπους.

Το σπαθόχορτο είναι γηγενές στην Ευρώπη, αλλά έχει εξαπλωθεί και στην Ασία, Αφρική, Αυστραλία, Αμερική και αλλού. Στην Ελλάδα φύεται σε πολλές περιοχές και σαν θεραπευτικό βότανο χαίρει μεγάλης εκτίμησης. Είναι μικρό φυτό ύψους 40-80 εκ. Τα φύλλα του είναι πολλά, μικρά, ωοειδή, ωχροπράσινα και φέρουν λευκωπά στίγματα στις άκρες που διακρίνονται καλύτερα στο φως.  Τα άνθη του συγκεντρώνονται στην κορυφή των βλαστών. Έχουν πέντε μεγάλα πέταλα με έντονο χρυσοκίτρινο χρώμα. Οι άκρες των πετάλων συνήθως καλύπτονται με μαύρα στίγματα.  Κατά τα τέλη του καλοκαιριού τα λουλούδια παράγουν καρπούς που περιέχουν δεκάδες μικροσκοπικών, μαύρων σπόρων.

Λόγω της φωτοτοξικότητας που προκαλεί όταν καταναλώνεται από ζωντανούς οργανισμούς, το σπαθόχορτο θεωρείται ζιζάνιο και σε πολλές χώρες, όπως στην Αμερική εφαρμόζονται προγράμματα που προωθούν την εξάλειψή του.

Θεραπευτική δράση του σπαθόχορτου

H μεγάλη εκτίμηση του σπαθόχορτου ως θεραπευτικό βότανο προέκυψε μετά από μελέτες που αποδεικνύουν τη δραστικότητά του στη θεραπεία πολλών ασθενειών, όπως της κατάθλιψης. Αυτό όμως ήταν αμφίδρομο, δηλαδή η ευρεία χρήση του βοτάνου προσέλκυσε το ενδιαφέρον των επιστημόνων για να εκτιμήσουν την αποτελεσματικότητά του. Οι επιστημονικές μελέτες περιλαμβάνουν αναλύσεις για την επίδραση εκχυλίσματος του φυτού σε απομονωμένα δείγματα ιστών, μελέτες σε πειραματόζωα, και κλινικές και μετα-αναλυτικές μελέτες σε ανθρώπους.

1. Αντικαταθλιπτική δράση

Οι διαταραχές της διάθεσης είναι συχνές ασθένειες που αναγκάζουν στη ζήτηση ιατρικής βοήθειας από τους ασθενείς. Φαρμακολογικές μελέτες δείχνουν ότι εκχύλισμα του φυτού σπαθόχορτου ασκεί δράση στο νευρικό σύστημα. Ενδαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι αυτές οι δράσεις αποδίδονται περισσότερο στην ουσία Υπερφορίνη του Βαλσαμόχορτου παρά στην Υπερικίνη, αντίθετα με ό,τι νόμιζαν παλιότερα.

Η κατάθλιψη συχνά σχετίζεται με την έλλειψη νευροδιαβιβαστών όπως την ντοπαμίνη, τη νοραδρεναλίνη και τη σεροτονίνη.

Η κατανάλωση βαλσαμόχορτου αυξάνει το ποσοστό αυτών των ουσιών και έτσι λειτουργεί αντικαταθλιπτικά. Ωστόσο αυτού του είδους η επίδραση δεν είναι άμεση. Ένα άτομο θα πρέπει να καταναλώνει το βαλσαμόχορτο τακτικά για τουλάχιστον 2 με 3 εβδομάδες. Πολλοί ισχυρίζονται ότι μια “θεραπεία” με βαλσαμόχορτο δείχνει αποτέλεσμα όταν κρατήσει πάνω από 4 έως 6 μήνες.

Πληθώρα μελετών στη Γερμανία του 1990, έδειξε ότι άτομα με ήπια έως μέτρια κατάθλιψη με τη λήψη σπαθόχορτου εμφανίζουν βελτίωση της διάθεσης σε βαθμό υψηλότερο από την απλή λήψη placebo, δηλαδή εικονικού φαρμάκου. Επιπλέον, ο βαθμός βελτίωσης ήταν παρόμοιος με αυτών που έπαιρναν συνθετικά αντικαταθλιπτικά. Παρ’όλα αυτά οι μελέτες αυτές έχουν αμφισβητηθεί λόγω της μικρής διάρκειας της μελέτης και του ισχυρισμού ότι η δόση των συνθετικών ήταν χαμηλότερη της συνηθισμένης.  Επίσης μελέτες που έγιναν στις ΗΠΑ το 2001-2002 απέτυχαν να δείξουν σημαντική βελτίωση από τη λήψη σπαθόχορτου  σε σχέση με τη λήψη συνθετικού αντικαταθλιπτικού ή placebo.

Παρόλ’αυτά, μελέτες και μετα-αναλύσεις που έγιναν μέχρι και σήμερα δείχνουν την αποτελεσματικότητα του φυτού για τη θεραπεία όλων των μορφών κατάθλιψης.

Είναι ενδιαφέρον ότι η μεγαλύτερη κλινική αποτελεσματικότητα παρατηρήθηκε στην Ευρώπη, όπου η χρήση των βοτάνων στην Ιατρική είναι πιο ευρεία σε σχέση με την Αμερική, όπου βασίζονται περισσότερο στα συνθετικά φάρμακα.

2. Επουλωτική δράση

Το περίφημο Ίαμα των Αρχαίων Σπαρτιατών, με το οποίο θεράπευαν τις πληγές τους μετά τις μάχες! Όταν οι ανθισμένες κορυφές του βοτάνου εμβαπτιστούν σε ελαιόλαδο κι έπειτα αφεθούν στον ήλιο για δύο ή τρεις εβδομάδες, τότε το χρώμα αλλάζει από κίτρινο σε κόκκινο. Το έλαιο που λαμβάνεται είναι το περίφημο βάλσαμο των αρχαίων Σπαρτιατών.

Το σπαθόλαδο είναι γνωστό για την εξωτερική του χρήση. Είναι ιδανικό για την επούλωση πληγών και έχει καταπραυντικές ιδιότητες, ιδίως σε περίπτωση εγκαύματος. Εξαιρετικά αποτελεσματικό για την ισχιαλγία και για κάθε πόνο ρευματικό, πόνους αρθρώσεων και την υδρωπικία. Για κάθε είδους πληγές και χτυπήματα, μώλωπες και εκχυμώσεις, στραμπουλήγματα, τσιμπήματα εντόμων, εγκαύματα, φλεγμονές, έλκη. Για κράμπες, πιασίματα, ψύξεις, νευραλγίες και πονοκέφαλους.

Με το σπαθόλαδο, όπως αλλιώς λέγεται, κάνουμε επαλείψεις ή ελαφρές εντριβές στο μέρος που πονά ή μπορούμε ακόμη να εφαρμόσουμε τοπικά επιθέματα με διαποτισμένη γάζα. Επίσης είναι ιδανικό για κάθε θεραπευτικό ή χαλαρωτικό μασάζ, μπορεί να εμπλουτισθεί με αιθέρια έλαια ανάλογα.

3. Δράση στο γαστρεντερικό

Πολλοί μάλιστα έχουν δει όφελος μετά από την κατανάλωση σπαθόλαδου σε περίπτωση γαστρίτιδας, φλεγμονής της χοληδόχου κύστης και σε προβλήματα του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Δοσολογία

Η δοσολογία στο τσάι του βαλσαμόχορτου είναι 2-4 γρ. δηλαδή ένα κουταλάκι του γλυκού το οποίο περιχύνομε με καυτό νερό.Αφού “τραβήξει” για 5-10 λεπτά στη συνέχεια στραγγίζεται.

Παρασκευή σπαθόλαδου

Τοποθετείτε τα άνθη του σπαθόχορτου σε ένα αποστειρωμένο βάζο και τα σκεπάζετε ολοκληρωτικά με ελαιόλαδο ή με κάποιο άλλο έλαιο της επιλογής σας, Τα άνθη καλύτερα να είναι φρέσκα. Κλείνετε το βάζο με πανί ή χαρτί ώστε να εξατμίζεται η υγρασία από τα άνθη για 7 ημέρες. Στη συνέχεια κλείνετε το βάζο αεροστεγώς για 30 μέρες και το τοποθετείτε σε ηλιόλουστο μέρος ανακινώντας το καθημερινά.

Παρενέργειες

Σε άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα μια υψηλή δοσολογία μπορεί αν δέρει συμπτώματα όπως αυτά του ηλιακού εγκαύματος δηλαδή κνησμό, οίδημα κλπ.

Αλληλεπιδράσεις μπορεί να υπάρχουν με σκευάσματα όπως

• αντιπηκτικά (π.χ. βαρφαρίνη)

• αντικαταθλιπτικά
• αντισυλληπτικά

• για καρδιαγγειακά νοσήματα, HIV και άσθμα

• κατασταλτικά του ανοσοποιητικού συστήματος

Η κατανάλωση σπαθόχορτου ή αλλιώς βαλσαμόχορτου δεν είναι αρκετή όταν το άτομο πάσχει από σοβαρής μορφής κατάθλιψη. Για την κατανάλωσή του την περίοδο της εγκυμοσύνης ή του θηλασμού συμβοθλευτείτε το γιατρό σας.

Βοηθητικές πηγές: hashimoto.gr, phytodoc, heilkraueter.de, webmd.com,